Odsetki od zobowiązań w 2016 r.

Jak wiadomo, konsekwencją nieterminowej zapłaty podatku, jest powstanie odsetek od zaległości podatkowych. Odsetki za zwłokę ustala się, w zależności od okoliczności ujawnienia zadłużenia, według stawki podstawowej lub obniżonej.

Podpisana przez Prezydenta dnia 5 października 2015 r. ustawa o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw z dnia 10 września 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1649; dalej: ustawa nowelizująca) zakłada, że od przyszłego roku podstawowa stawka odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych ustalana będzie na takich zasadach jak dotychczas. Zmienią się natomiast zasady obliczania odsetek obniżonych.

Dotychczasowe zasady

W chwili obecnej, zgodnie z art. 56 §1 i 1a Ordynacji podatkowej, stawka podstawowa odsetek za zwłokę odpowiada sumie 200 proc. podstawowej stopy oprocentowania kredytu lombardowego, ustalanej zgodnie z przepisami o NBP, i 2 proc., ale nie może być niższa niż proc. (obecnie jest to 8 proc.). Stawka obniżona wynosi 3/4 stawki podstawowej. Nie uiszcza się jednak odsetek za zwłokę, których kwota nie przekracza 8,70 zł.

Stawka obniżona odsetek za zwłokę stosowana jest jedynie, gdy podatnik złoży korektę deklaracji podatkowej i w ciągu kolejnych siedmiu dni zapłaci w całości swoją zaległość. Wtedy stawka odsetek od zaległości wynosi 3/4 stawki podstawowej. Innymi słowy, jeżeli obecnie podstawowa stawka wynosi 8 proc., to stawka obniżona – 6 proc.

Preferencyjnych zasad naliczania odsetek za zwłokę nie stosuje się, jeżeli korekta została złożona po doręczeniu zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej przez urząd skarbowy lub postępowania kontrolnego przez organ kontroli skarbowej, a gdy nie wysyła się takiego zawiadomienia – po zakończeniu wspomnianych procedur. Przywilej ten nie przysługuje także w przypadku korekty dokonanej w wyniku czynności sprawdzających.

Co się zmieni?

Przede wszystkim, zgodnie z art. 56a § 1 i 2 znowelizowanej Ordynacji podatkowej, która wchodzi w życie 1 stycznia 2016 r., preferencyjna stawka odsetek podatkowych będzie wynosić 50 proc., a nie 75 proc. stawki podstawowej. Innymi słowy, od 1 stycznia 2016 r. podatnicy dobrowolnie korygujący deklaracje i płacący zaległości wciąż będą korzystali z preferencji, ale większej niż dotychczas (50 proc.), jeśli spełnione zostaną dwa warunki:

korekta deklaracji zostanie złożona nie później niż sześć miesięcy od dnia upływu terminu do jej złożenia;
zapłata zaległości podatkowej nastąpi w ciągu siedmiu dni od dnia złożenia korekty.

Oznacza to, że przy utrzymaniu obecnej, 8-procentowej stawki podstawowej, w sytuacji szybkiej korekty, stawka obniżona wyniesie jedynie 4 proc.

Nowe zasady będą wobec tego korzystniejsze, ale jedynie dla tej grupy podatników, którzy w ciągu pół roku dostrzegą i skorygują swój błąd w deklaracji podatkowej. W przypadku późniejszej korekty, podatnik będzie zobowiązany zapłacić odsetki wg stawki podstawowej.

Pozostałe warunki stosowania preferencji (czyli np. brak możliwości zastosowania stawki obniżonej w wyniku korekty po czynnościach sprawdzających), pozostaną niezmienione.

Nowe zasady będą stosowane do zaległości podatkowych, które powstaną od 1 stycznia 2016 r. Przewidziano jednak jeden wyjątek. Odsetki za zwłokę zostaną naliczone według nowej, obniżonej stawki (50 proc.) od zaległości podatkowych powstałych do 31 grudnia 2015 r., jeżeli dług będzie wynikać z korekty złożonej w pierwszym półroczu przyszłego roku i zostanie uregulowany w ciągu 7 dni od dokonania korekty (przykład). Korekta musi być prawnie skuteczna (art. 19 ust. 3 ustawy nowelizującej).

Co ciekawe, znowelizowane przepisy zakładają odejście od obowiązku uzasadniania przyczyn korekty, nie tylko w przypadku korekt deklaracji VAT – art. 19 ust. 2 ustawy nowelizującej.

Podwyższona stawka

Podatnicy VAT oraz akcyzy muszą liczyć się z „karną” stawką odsetek w wysokości podwyższonej 150 proc., jeżeli:
a) organ podatkowy w wyniku czynności sprawdzających, kontroli lub postępowania podatkowego (lub organ skarbowy w wyniku postępowania kontrolnego) stwierdzi:

zaniżenie przez podatnika zobowiązania podatkowego albo zawyżenie nadpłaty lub zwrotu podatku (art. 56b pkt 1),
niezłożenie deklaracji oraz niezapłacenie podatku (art. 56b pkt 3),

b) podatnik składa korektę deklaracji:

po doręczeniu zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej (lub postępowania kontrolnego), a w przypadkach gdy nie stosuje się zawiadomienia – po zakończeniu kontroli podatkowej (postępowania kontrolnego),
dokonaną w wyniku czynności sprawdzających (art. 56b pkt 2),

gdy kwota zaniżonego przez podatnika zobowiązania podatkowego, zawyżona kwota nadpłaty lub zwrotu podatku przekroczy 25 proc. kwoty należnej i będzie wyższa od pięciokrotności minimalnego wynagrodzenia za pracę, obowiązującego w dniu następnym po dniu upływu terminu płatności zobowiązania lub terminu zwrotu nadpłaty/podatku. Biorąc pod uwagę, iż w 2016 r. minimalne wynagrodzenie za pracę wynosić będzie 1850 zł, podwyższone odsetki będą obliczane od zaległości przekraczającej kwotę 9.250 zł i oczywiście przy zachowaniu 25 proc. progu uszczuplenia.

Odsetki w wysokości 150 proc. będą naliczane jedynie od zaległości podatkowych, które powstaną od 1 stycznia 2016 r. (art. 19 ust. 1 ustawy nowelizującej).

Przypominamy, że odsetki są liczone od dnia następującego po dniu, w którym podatnik powinien dokonać zapłaty podatku i do dnia (włącznie z tym dniem) zapłaty podatku lub innej formy zwolnienia się ze zobowiązania podatkowego (np. potrącenia podatku z inną należnością).

Anna Michalak
doradca podatkowy
nr wpisu 12380