POLSKA – Kiedy kontrola podatkowa może zjawić się bez zapowiedzi u podatnika?

Kontrola podatkowa to zawsze stresujące wydarzenie dla każdego przedsiębiorcy. Może spotkać każdego podatnika, dlatego dobrze jest, kiedy jest zapowiedziana. I co do zasady taka powinna być, jednak istnieją pewne sytuacje, które zwalniają organ kontrolny z obowiązku wcześniejszego poinformowania o zamiarze przeprowadzenia kontroli.

Kontrolę podatkową przeprowadza się w celu sprawdzenia, czy podatnik wywiązuje się z obowiązków wynikających z przepisów podatkowych. Warto pamiętać, że organ podatkowy powinien zawiadomić podatnika o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej. Zgodnie z art. 282b § 2 Ordynacji podatkowej (Dz.U. 1997 Nr 137 poz. 926 z późn. zm.) kontrolę można wszcząć nie wcześniej niż 7 dni, ale nie później niż 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia. Jeśli w tym terminie kontrola nie zostanie wszczęta, wymagane jest ponowne zawiadomienie kontrolowanego.

Od powyższej reguły istnieją jednak wyjątki, o których warto pamiętać. Zostały one wymienione w art. 282c. § 1 Ordynacji podatkowej.

Najbardziej oczywistą jest sytuacja, gdy dostarczenie zawiadomienia nie było po prostu możliwe z powodu braku miejsca zamieszkania lub adresu siedziby podatnika w kraju albo gdy doręczanie pism na podany adres okazało się bezskuteczne lub utrudnione.

Poza tym organ nie zawiadomi o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej, jeżeli kontrola jest przeprowadzana w związku z prowadzonym postępowaniem przygotowawczym o przestępstwo lub przestępstwo skarbowe lub jest podejmowana na podstawie informacji uzyskanych na podstawie przepisów o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu.

Kontrola może być niezapowiedziana również, gdy dotyczy niezgłoszonej do opodatkowania działalności gospodarczej, opodatkowania przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych.

Także wątpliwości co do zasadności zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług, mogą stanowić podstawę do przeprowadzenia niezapowiedzianej kontroli.

Ponadto kontrola będzie niezapowiedziana także w poniższych przypadkach:

gdy kontrola ma charakter doraźny dotyczący ewidencjonowania obrotu za pomocą kasy rejestrującej, użytkowania kasy rejestrującej lub sporządzania spisu z natury lub
gdy organ podatkowy posiada informacje, z których wynika, że kontrolowany został prawomocnie skazany w Rzeczypospolitej Polskiej za popełnienie przestępstwa skarbowego, przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu, przestępstwa z ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2013 r. poz. 330, z późn. zm. 11) lub wykroczenia polegającego na utrudnianiu kontroli, tutaj warto mieć na uwadze, że, gdy chodzi o osobę prawną, ten warunek odnosi się do każdego członka zarządu lub osoby zarządzającej, a w przypadku spółek niemających osobowości prawnej – do każdego wspólnika.

Na koniec należy wspomnieć, że organ kontrolny ma obowiązek poinformowania kontrolowanego o przyczynie braku zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli. Informacji ten należy udzielić po wszczęciu kontroli. Przepis nie precyzuje dokładnego momentu po wszczęciu kontroli, dlatego należy wnioskować, że kontrolujący musi udzielić tej informacji niezwłocznie, zaraz po przystąpieniu do czynności kontrolnych.

Gdy podatnik nie został zawiadomiony o planowanej kontroli, mimo że żadna z powyższych sytuacji nie miała miejsca, a także w przypadku przeprowadzenia kontroli z naruszeniem przepisów, podatnik może zgłosić sprzeciw. W tym zakresie polecamy nasze kolejne artykuły lub kontakt z naszą Kancelarią.

Przygotowała
Agnieszka Bonikowska
Konsulktant

Nadzór merytoryczny
Anna Michalak
doradca podatkowy
nr wpisu 12380