ZUS dla menadżerów

W dniu 27 lipca 2015 r. ZUS wydał decyzję interpretacyjną, która wskazuje, kiedy wynagrodzenie menedżerów będzie wolne od składek ZUS (nr interpretacji: DI/100000/43/ 719/2015).

Ma ona o tyle istotne znaczenie, iż zaledwie miesiąc wcześniej, tj. 17 czerwca 2015 r. Sąd Najwyższy powziął uchwałę (III UZP 2/15), w której orzekł, że menedżerowie powinni opłacać składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu kontraktów, a nie równocześnie prowadzonej działalności gospodarczej. Sąd Najwyższy stwierdził, że „tytułem do podlegania ubezpieczeniom społecznym przez członka zarządu spółki akcyjnej, który zawarł z tą spółką umowę o świadczenie usług w zakresie zarządzania w ramach prowadzonej przez siebie pozarolniczej działalności gospodarczej, jest umowa o świadczenie usług”. Uchwała ta przesądziła, iż menedżerowie nie świadczą spółce usług na zasadzie samozatrudnienia, ale są związani ze spółką umową podobną do umowy zlecenia. Osoba prowadząca działalność, pracująca równocześnie na podstawie kontraktu menedżerskiego podlega zatem ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu jako zleceniobiorca, a nie jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą.

Wspomniana decyzja interpretacyjna ZUS pozwala jednak ominąć ten obowiązek.

1. Czego dotyczyła interpretacja?

Przedsiębiorca we wniosku wskazał, że zamierza zawrzeć z osobą fizyczną umowę o świadczenie usług, których przedmiotem miałoby być prowadzenie przedsiębiorstwa danej spółki. Jednocześnie osoba ta miałaby pełnić funkcję prezesa zarządu tej spółki. Do obowiązków tej osoby należałoby m.in.:

prowadzenie spraw spółki w drodze zarządu jej majątkiem i zasobami ludzkimi,
reprezentowanie spółki na zewnątrz,
organizowanie i koordynowanie prac zarządu,
realizowanie rocznych i wieloletnich planów działalności spółki.

Co ponadto istotne, ta osoba fizyczna prowadzi działalność gospodarczą polegającą na doradztwie w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej oraz zarządzania i z tej działalności uzyskuje przychody. Osoba ta miałaby więc dwa źródła dochodów: jednym z nich byłby kontrakt menedżerski, a drugim działalność gospodarcza.

W związku z powyższym powstały wątpliwości…

2. Wątpliwości

Wątpliwości pojawiły się na tle obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne. Powstało pytanie, co w wyżej opisanej sytuacji będzie podstawą opłacania składek dla osoby fizycznej, która prowadzi działalność gospodarczą obejmującą usługi zarządzania, która jednocześnie powołana jest na stanowisko prezesa zarządu spółki i która jednocześnie zawarła umowę o świadczenie usług z tą spółką (kontrakt menedżerski). Skoro taka osoba fizyczna będzie posiadała dwa tytuły (dwie podstawy) do ubezpieczeń społecznych – który z nich będzie podstawą do naliczana składek – kontakt menedżerski czy działalność gospodarcza?

3. Wyjaśnienie ZUS

Na wstępie należy wskazać, że umowa o zarządzanie spółką (kontrakt menedżerski) jest w istocie umową nienazwaną, nieuregulowaną dotąd w przepisach prawa cywilnego. Zazwyczaj polega ona na wykonywaniu określonych usług, dlatego w praktyce stosuje się do niej odpowiednio przepisy kodeksu cywilnego dotyczące umowy zlecenia. Umowa o zarządzanie spółką stanowi osobny, obok działalności gospodarczej, tytuł obowiązkowego ubezpieczenia. Osoba zatrudniona na podstawie kontraktu menedżerskiego podlega wobec tego ubezpieczeniom społecznym na takich samych zasadach jak zleceniobiorca. Obowiązkowo więc podlega ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu, zaś dobrowolnie – ubezpieczeniu chorobowemu.

Według ZUS w sytuacji, gdy dana osoba osiąga przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej (czyli prowadzenia własnego przedsiębiorstwa) i jednocześnie osiąga przychody na podstawie kontraktu menedżerskiego, wówczas mamy do czynienia ze zbiegiem tytułów do ubezpieczeń społecznych. Zbieg tytułów uprawnia przedsiębiorcę do dokonania wyboru tytułu, na podstawie którego będzie odprowadzał składki na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne.

Wybór ten będzie możliwy, gdy podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu kontraktu menedżerskiego będzie równa lub wyższa od obowiązującej tę osobę najniższej podstawy wymiaru składek dla osób prowadzących pozarolniczą działalność. Jednak możliwość dokonania wyboru będzie wyłączona w przypadku, gdy z tytułu kontraktu menedżerskiego podstawa wymiaru składek będzie niższa od obowiązującej tę osobę najniższej podstawy wymiaru składek dla osób prowadzących pozarolniczą działalność. W tej drugiej sytuacji taka osoba podlega obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu z tytułu działalności gospodarczej, zaś z tytułu umowy o zarządzanie spółką może być ona objęta dobrowolnie, na swój wniosek.

Jeśli w danej sytuacji przedsiębiorca jest uprawniony do dokonania wyboru, wówczas od powziętej przez niego decyzji zależeć będzie również powstanie po stronie zatrudniającej go spółki obowiązku odprowadzania składek. Spółka będzie obowiązana do odprowadzania składek, gdy przedsiębiorca jako tytuł do ubezpieczeń społecznych wybierze kontrakt menedżerski. W innym przypadku spółka będzie z tego obowiązku zwolniona, a przedsiębiorca będzie sam odprowadzał składki z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej.

W naszej ocenie omawiana interpretacja ZUS otwiera pewną furtkę w tezach rygorystycznej pod tym względem uchwały Sądu Najwyższego, ponieważ daje przedsiębiorcy prowadzącemu działalność gospodarczą wybór co do opłacania składek ZUS z tytułu tej działalności, a nie kontraktu menedżerskiego. Składki opłacane z tytułu kontraktu menedżerskiego są zazwyczaj duże wyższe niż opłacane z tytułu działalności gospodarczej. Jednocześnie interpretacja nie ogranicza tego uprawnienia do określonych rodzajów działalności, jej przedmiot i zakres jest więc nieistotny. Istotne zaś jest, aby przedsiębiorca rzeczywiście tę działalność prowadził i uzyskiwał z niej dochody.

Niemniej jednak należy pamiętać, że taka interpretacja wiąże jedynie w odniesieniu do danego wnioskodawcy i nie może być rozszerzana na inne podmioty, nawet jeżeli ich sytuacja prawna jest analogiczna. Dlatego też należy obserwować, czy kolejne interpretacje ZUS wydawane w tym zakresie, również zdają się nie zauważać obowiązującej przecież uchwały Sądu Najwyższego.

Jeżeli są Państwo zainteresowani szczegółową analizą skutków podatkowo-prawnych analizowanej interpretacji ZUS, prosimy o kontakt z naszym konsultantem.

Przygotowała:
Agnieszka Bonikowska
Konsultant

Nadzór merytoryczny:
Anna Michalak
doradca podatkowy
nr wpisu 12380